Co to jest kwas moczowy?
Kwas moczowy to produkt przemian puryn, które pochodzą z pożywienia i rozpadu endogennych kwasów nukleinowych. Poziom tego składnika w surowicy ma istotne znaczenie dla organizmu. Podwyższone stężenie kwasu moczowego ma powiązanie z chorobami m.in. układu sercowo-naczyniowego, czy stawów.
Co podwyższa poziom kwasu moczowego w surowicy krwi?
Za wysoki poziomu kwasu moczowego (hiperurykemię) odpowiada szereg czynników. Są to:
- dieta wysokobiałkowa i spożywanie napojów bogatych we fruktozę,
- choroby nowotworowe,
- choroby lipidowe,
- łuszczyca,
- otyłość.
Za podwyższone stężenie kwasu moczowego odpowiada również głodzenie się, nadużywanie alkoholu (szczególnie piwa) i czynniki genetyczne.
U kogo występuje zwiększony poziom kwasu moczowego?
Zwiększone stężenie kwasu moczowego występuje częściej u mężczyzn – dotyczy 20% z nich w krajach rozwiniętych. W przypadku kobiet najczęściej pojawia się ono po raz pierwszy po menopauzie. Wynika to ze spadku estrogenów, które pełnią funkcję urykozuryczną, czyli zwiększają wydalanie kwasu moczowego z moczem.
Podwyższony kwas moczowy – co oznacza?
Zwiększone stężenie kwasu moczowego w organizmie wiąże się z ryzykiem wystąpienia kilku chorób. Są to:
- choroby ze strony serca i krążenia, np. nadciśnienie (hipertensja);
- dna moczanowa (artretyzm, podagra).
Jak zatem oznaczyć poziom tego składnika? Dowiedz się więcej nt. badania kwasu moczowego we krwi pod tym linkiem: https://www.alab.pl/badanie/kwas-moczowy-w-surowicy-m45
Kwas moczowy w chorobach układu sercowo-naczyniowego
Hiperurykemia może predysponować do wystąpienia chorób serca i krążenia. Ponadto uznaje się ją za czynnik rokowniczy, m.in. u pacjentów z:
- chorobą niedokrwienną,
- niewydolnością krążenia,
- przebytym udarem mózgu.
Hiperurykemia, czyli podniesiony poziom kwasu moczowego jest 2- lub 3-krotnie częstszy u osób z hipertensją niż u osób z fizjologicznym stężeniem tej substancji we krwi. Wysokie stężenie tej substancji zaburza funkcjonowanie śródbłonka naczyniowego.
Podwyższony kwas moczowy – objawy
Hiperurykemia, której towarzyszy wysokie stężenie kwasu moczowego prawie zawsze przebiega bezobjawowo. Stan ten może trwać 20-25 lat.
Przyczyny podwyższonego kwasu moczowego w surowicy
Za hiperurykemię odpowiada szereg zróżnicowanych przyczyn. Są to:
- zwiększona podaż zasad purynowych w pokarmach i/lub spożywanie dużej ilości fruktozy;
- nasilona endogenna synteza kwasu moczowego (występuje m.in. w dnie pierwotnej, cukrzycy, hiperlipidemii);
- ostra lub przewlekła niewydolność nerek (choroby miąższu, zwężenie tętnic nerkowych) kwasica mleczanowa/ ketonowa, które upośledzają eliminacje kwasu moczowego, a także diuretyki tiazydowe i pętlowe, które również mogą zaburzać jego wydalanie.
Za wzrost stężenia może odpowiadać również gwałtowny rozpad tkanek, np. nowotworowych w układzie krwiotwórczym, pod wpływem intensywnej chemioterapii.
Kwas moczowy we krwi – badanie
Podstawowym badaniem, które wykonuje się w przypadku podejrzenia hiperurykemii jest badanie stężenia kwasu moczowego w surowicy.
Badanie to wykorzystuje się w diagnostyce następujących chorób:
- układu sercowo-naczyniowego (równolegle z lipidogramem),
- dny moczanowej,
- kamicy nerkowej.
Badanie poziomu kwasu moczowego jest pomocne również w cukrzycy, a także przy monitorowaniu przebiegu niektórych rodzajów chemioterapii i radioterapii.
Jak obniżyć kwas moczowy?
Redukcję kwasu moczowego w organizmie można osiągnąć na drodze farmakologicznej i niefarmakologicznej.
Istotnym elementem leczenia jest modyfikacja sposobu odżywiania – wprowadzenie diety ubogopurynowej. Z jadłospisu znikają lub są mocno ograniczone niektóre grupy produktów, takie jak:
- alkohol – piwo i wino;
- mocna kawa, kakao, czekolada;
- chleb razowy;
- warzywa strączkowe, kalafior, szparagi;
- wywary mięsne, podroby.
W dnie moczanowej, której może towarzyszyć hiperurykemia wykorzystuje się również leki. Są to:
- leki hamujące produkcję kwasu moczowego, np. allopurynol, febuksostat (to inhibitory oksydazy ksantynowej);
- leki zwiększające wydalanie kwasu moczowego z moczem (urykozuryczne, moczanopędne), np. probenecyd (ogranicza resorpcję zwrotną w kanalikach nerkowych).
W dnie moczanowej wykorzystuje się obie metody, ponieważ wzajemnie się uzupełniają.
Wysoki poziom kwasu moczowego we krwi może być czynnikiem zwiastującym i prognozującym wystąpienie nadciśnienia tętniczego i innych chorób serca oraz układu krążenia. Hiperurykemia częściej towarzyszy mężczyznom i wiąże się z wystąpieniem dny moczanowej. Wymaga ona monitorowania stężenia metabolitów puryn, czyli kwasu moczowego.
Bibliografia:
- Duława J (2015) Vademecum medycyny wewnętrznej, Warszawa: PZWL
- Herold G (2008) Medycyna wewnętrzna. Tom 2, Warszawa: PZWL
- Kokot F (2007) Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych, Warszawa: PZWL
- https://sklep.alablaboratoria.pl/centrum-wiedzy/dna-moczanowa-artretyzm/, dostęp 01.07.2024
- https://sklep.alablaboratoria.pl/centrum-wiedzy/kwas-moczowy-jako-czynnik-ryzyka-chorob-sercowo-naczyniowych/, dostęp 01.07.2024
Artykuł sponsorowany
