Spółka „Komunikacja Autobusowa” rozpoczyna poważną reorganizację miejskiego transportu w Świnoujściu. Celem jest uproszczenie tras, skrócenie czasów przejazdu oraz zwiększenie częstotliwości kursowania autobusów. Pierwsze zmiany mają wejść w życie już w wakacje i obejmą najpierw prawobrzeżną część miasta. Wraz z początkiem września zmiany zostaną wprowadzone także na lewobrzeżu.
Głos pasażerów ma znaczenie
Zmiany nie powstały zza biurka. W marcu tego roku spółka przeprowadziła dużą ankietę wśród pasażerów – w badaniu udział wzięło aż 1599 osób. Dodatkowo m.in. przeanalizowano dane o liczbie pasażerów w autobusach oraz uwzględniono uwagi wpływające od pasażerów pisemnie do sekretariatu spółki. Efektem analiz jest propozycja nowego układu tras, który w znacznej mierze odpowiada na potrzeby mieszkańców.
– Zależy nam, żeby komunikacja była bardziej przyjazna i dopasowana do życia w mieście – mówi prezes spółki Beata Radziszewska – Skorupa. – Mieszkańcy chcą docierać na miejsce szybciej i krócej czekać na autobus. I właśnie do tego zmierzamy – dodaje.
Spółka przedstawiła dziś schemat nowej siatki połączeń, któremu za chwilę przyjrzymy się bliżej. Od poniedziałku 26 maja rozpoczyna się I etap bezpośrednich konsultacji społecznych – na ulice miasta wyruszy specjalny autobus konsultacyjny, w którym przedstawiciele Urzędu Miasta i Komunikacji Autobusowej będą informować szczegółowo o nowych liniach oraz zbierać uwagi i opinie. Swoje przemyślenia pasażerowie mogą przesyłać również elektronicznie, poprzez wypełnienie formularza mini-ankiety do której link znajdziemy na stronie www.ka.swinoujscie.pl w zakładce Miejska Komunikacja Autobusowa / Nowe linie autobusowe. Mieszkańcy mają też możliwość zgłaszania uwag już po wprowadzeniu zmian.

Propozycja schematu sieci autobusowej w Świnoujściu od 1 września 2025 roku. Kliknij, aby powiększyć
Analiza ankiety pasażerów i planowane zmiany w komunikacji autobusowej w Świnoujściu
Na podstawie wspomnianej ankiety ustalono z czego pasażerowie świnoujskiej komunikacji są zadowoleni, a co chcieliby zmienić. Ankieta ujawniła, że komunikacja autobusowa odgrywa istotną rolę w codziennych dojazdach mieszkańców. Znaczna część respondentów to osoby korzystające z autobusów codziennie lub prawie codziennie, dojeżdżające do pracy i placówek oświatowych. Ogólny poziom zadowolenia z komunikacji miejskiej był umiarkowany – pasażerowie pozytywnie ocenili m.in. kulturę pracy kierowców i przystępną cenę biletów oraz komfort podróży autobusami. Wskazywali też na szereg konkretnych problemów wymagających poprawy.
Najczęściej zgłaszane problemy
W odpowiedziach pasażerów powtarzały się pewne kluczowe bolączki. Przede wszystkim wiele osób podkreślało brak sprawnego połączenia autobusowego między dwiema częściami miasta, rozdzielonymi cieśniną, w szczególności dalej położonych osiedli, takich jak Karsibór, Przytór-Łunowo czy Ognica. Dotychczas, aby dostać się do centrum (na lewobrzeżu) najczęściej trzeba było dotrzeć jedną z linii prawobrzeżnych 5 i 7 do tzw. węzła przesiadkowego, gdzie należało przesiąść się do innego autobusu lub na prom. Istniały co prawda połączenia bezpośrednie 5T i 7T, jednak ich ilość i częstotliwość była zdecydowanie niewystarczająca. Podobnie negatywnie oceniana była sprawa skomunikowania osiedla Wydrzany.
Również połączenie autobusowe z Międzyzdrojami wskazywano jako wymagające usprawnienia. Pasażerowie zwracali uwagę na niewystarczającą ilość połączeń, szczególnie w sezonie letnim oraz brak kursów w niedziele i święta.
Jako kolejną kwestię do poprawy pasażerowie zgłaszali zbyt długi czas podróży pomiędzy poszczególnymi częściami miasta, szczególnie na lewobrzeżu.
Potrzeby specjalne – noce i szkoły
Analiza ankiet pokazała też zapotrzebowanie na wydłużenie godzin kursowania autobusów. Osoby pracujące w trybie zmianowym oraz młodzież wskazywały, że ostatnie kursy dzienne są zbyt wczesne, a brak do niedawna linii nocnej utrudnia przemieszczanie się po mieście późnym wieczorem i w nocy. Jednocześnie rodzice uczniów szkół sygnalizowali, że dojazd do niektórych szkół i przedszkoli komunikacją miejską nie jest wystarczająco wygodny – niejednokrotnie uczniowie musieli pokonywać duże odległości pieszo od przystanku do szkoły. Pojawiły się postulaty uruchomienia dedykowanych kursów szkolnych, które zapewniłyby bezpieczny i szybki dojazd najmłodszym pasażerom.
Uczestnicy ankiety często wspominali również o słabym oznakowaniu tras, niezrozumiałej numeracji linii czy zbyt rozbudowanej wariantowości.
Podsumowując, wyniki ankiety jasno nakreśliły priorytetowe kierunki zmian: integracja komunikacji po obu stronach miasta (przez tunel), poprawa dostępności transportu dla oddalonych osiedli, usprawnienia tras pod kątem dojazdów do szkół i nowych destynacji oraz generalnie skrócenie czasu podróży i zwiększenie częstotliwości kursowania pojazdów. Te oczekiwania pasażerów stały się punktem wyjścia do zaplanowania kompleksowej reorganizacji sieci autobusowej w Świnoujściu.
Koniec z liniami okrężnymi A i B, będą oznaczenia cyfrowe
Jedną z największych zmian będzie likwidacja dotychczasowych tras okrężnych A i B, które – choć obsługiwały dużą część miasta – charakteryzowały się bardzo długim czasem przejazdu. Zamiast tego Komunikacja Autobusowa będzie obsługiwać dziesięć prostych, bardziej czytelnych linii o oznaczeniach cyfrowych. Część linii pozostanie ze starymi oznaczeniami i nieznacznie zmodyfikowanymi trasami, ale powstanie też kilka zupełnie nowych. Aby ułatwić pasażerom orientację, każda linia zostanie na schemacie, rozkładach i na przystankach oznaczona odrębnym kolorem.
Planowane zmiany w organizacji komunikacji autobusowej
Na podstawie zebranych opinii opracowano nowy układ linii autobusowych, który ma wkrótce zacząć obowiązywać. Nowa sieć zakłada funkcjonowanie dziesięciu linii dziennych (oznaczonych numerami 1–10) oraz jednej linii nocnej (N), o zoptymalizowanych przebiegach. Poniżej opisano kluczowe elementy tego planu – wraz z omówieniem, jak odpowiadają one na zidentyfikowane w ankiecie potrzeby mieszkańców.
Bezpośrednie połączenie między wyspami przez tunel
Jedną z ważniejszych zmian jest integracja lewej i prawej części Świnoujścia poprzez komunikację autobusową. Nowa „tunelowa” linia 6 połączy bezpośrednio prawobrzeże z centrum miasta i z Dzielnicą Nadmorską. Autobus po stronie prawobrzeżnej ruszy z Dworca PKP i przez nowy przystanek Terminal Promowy pojedzie do tunelu. Po stronie lewobrzeżnej dojedzie przez ulicę Grunwaldzką w rejon Placu Kościelnego (centrum), później pojedzie do Dzielnicy Nadmorskiej i wróci przez okolice Urzędu Miasta do Placu Kościelnego i z powrotem na Dworzec PKP. Oznacza to, że pasażerowie będą mogli dojechać np. z okolic dworca na prawobrzeżu do centrum bez przesiadek i bez konieczności korzystania z promu, którego przystań na lewobrzeżu jest przecież oddalona od ścisłego centrum. Postulat ten był wyraźnie zgłaszany w ankiecie i jego realizacja znacznie ułatwi życie mieszkańcom obu brzegów. Również turyści przyjeżdżający do Świnoujścia będą mogli autobusem linii 6 szybko i sprawnie dostać się do Dzielnicy Nadmorskiej. Z myślą o godzinach nocnych już w lutym br. uruchomiono testowo linię nocną N, kursującą przez tunel, zapewniającą transport między wyspami Uznam i Wolinem w porze, gdy zawieszono nocne kursy promów – od około 23:00 do 4:00 nad ranem. Połączenie to sprawdziło się, dlatego zostanie w siatce połączeń na stałe. Autobus nocny kursuje co godzinę i zastępuje prom głównie ze względów ekonomicznych (w nocy promy przewoziły znikome liczby osób), jednocześnie zapewniając mieszkańcom bezpłatny dojazd przez tunel. Wprowadzenie nocnej linii N oraz tunelowej linii 6 to realizacja postulatu lepszej komunikacji między wyspami przez całą dobę.
Stare-nowe linie na prawobrzeżu
Zgodnie z oczekiwaniami mieszkańców, istotnie wzmocniono obsługę komunikacyjną dalej położonych osiedli w prawobrzeżnej części miasta. Linia 5 obsługująca osiedle Karsibór, dotychczas kończąca trasę na Dworcu PKP pojedzie tunelem na lewy brzeg. Tam przejedzie przez Osiedle Zachodnie, Osiedle Matejki i przez Plac Kościelny dojedzie do Kapitanatu Portu. Trasa obejmie m.in. rejony Orlen Neptun, Szkoły Morskiej i zakładu HK Foods (dawne HK Scan). zapewniając dojazd uczniom i pracownikom zakładów. Warto podkreślić, że linia 5 przejeżdża również przez część Warszowa, zapewniając mieszkańcom tej dzielnicy bezpośrednią komunikację z centrum Świnoujścia.
Uzupełnieniem komunikacji dla mieszkańców Karsiboru będzie linia 8, zaplanowana jako linia szkolna dowożąca najmłodszych do przedszkola i szkoły na osiedlu Przytór-Łunowo przy ul. Sąsiedzkiej. Linia kursować będzie w godzinach dopasowanych do zajęć szkolnych. Mieszkańcy Karsiboru zyskają lepsze połączenie z lewobrzeżem, ale także wewnętrzną komunikację osiedlową, dopasowaną do rytmu dnia (np. dowóz dzieci do szkół rano i popołudniowe powroty).
Również mieszkańcy odległego Łunowa i Przytoru uzyskają stałe i bezpośrednie połączenie z lewobrzeżem. Linia 7 pojedzie tunelem przez Osiedle Matejki do Placu Kościelnego i dalej do Szpitala i Kapitanatu Portu. Na prawobrzeżu autobus ten dojedzie m.in. w rejon terminalu LNG (przy ul. Barlickiego) oraz do stacji kolejowej Świnoujście Przytór. Co istotne, rozkład jazdy ma zostać skoordynowany z pociągami na tej stacji, tak aby ułatwić przesiadki.
W kontekście dotychczas funkcjonującej linii 10, która łączy Świnoujście z Międzyzdrojami, trwają rozmowy z władzami sąsiedniego miasta. Efektem dobrej współpracy obydwu samorządów w odpowiedzi na zapotrzebowanie mieszkańców ma być zwiększenie częstotliwości kursowania oraz uruchomienia kursów również w niedziele i święta. Przypomnijmy, że autobus na tej trasie stanowi wewnętrzną komunikację w Międzyzdrojach, a następnie przewozi pasażerów przez prawobrzeże, następnie tunelem do centrum Świnoujścia (Plac Kościelny) i przez Szpital do pętli Kapitanat Portu.
Dzięki temu połączeniu mieszkańcy i goście Świnoujścia mają wygodny dojazd do popularnego kurortu Międzyzdroje, a pasażerowie z Międzyzdrojów – dostęp do infrastruktury Świnoujścia.
Usprawnienia na lewobrzeżu – osiedla i dzielnica nadmorska
Zmieniony zostanie także układ tras na wyspie Uznam (lewobrzeżna część miasta), aby lepiej obsłużyć kluczowe osiedla i połączyć je z centrum oraz dzielnicą nadmorską. Osiedle Wydrzany – do tej pory dość słabo skomunikowane będzie miało dwa regularne połączenia. Dotychczas funkcjonująca linia 2 zachowa swój przebieg na całej trasie – to jedna z najlepiej ocenianych starych linii. Łączy ona Wydrzany przez Osiedle Zachodnie i Osiedle Matejki z centrum miasta (Plac Kościelny) i kończy bieg w Kapitanacie Portu.
Nowa linia 4 połączy Wydrzany bezpośrednio z centrum (Plac Kościelny), a dalej pojedzie aż do granicy polsko-niemieckiej przy Ahlbeck. Trasa linii przebiegać będzie dwiema głównymi ulicami Grunwaldzką i Konstytucji 3 Maja / Wojska Polskiego. Będzie to szybka linia zaspokajająca potrzeby komunikacyjne mieszkańców Wydrzan oraz Posejdonu. Zapewni bezpośredni dojazd zarówno do centrum administracyjnego, jak i do rejonu przygranicznego.
Kolejnym usprawnieniem jest bezpośrednie i szybkie skomunikowanie Osiedla Zachodniego i praktycznie całej zachodniej części miasta z dzielnicą nadmorską. Uruchomiona zostanie linia 3, która pojedzie od granicy przy Garz (gdzie znajdują się m.in. duży kompleks rodzinnych ogrodów działkowych oraz popularny sklep przygraniczny) przez Osiedle Zachodnie i dalej ulicą 11 Listopada prosto do dzielnicy nadmorskiej – kończąc trasę w pobliżu uzdrowiskowej promenady i sanatoriów. Po zakończeniu budowy nowej ulicy łączącej ul. Uzdrowiskową z ul. Jachtową, linia wydłuży trasę do Kapitanatu Portu. Innymi słowy, mieszkańcy zachodnich dzielnic uzyskają bezpośredni dojazd nad morze i do strefy uzdrowiskowej, co było częstym postulatem (szczególnie dla seniorów oraz osób korzystających z zabiegów w Uzdrowisku Świnoujście). Linia 3 przejedzie przy tym przez przystanek Dworzec UBB (przystanek uznamskiej kolejki UBB oraz przystanek PKS Szczecin w kierunku Portu Lotniczego Szczecin – Goleniów), co ułatwi dojazd do tego dworca z osiedli – kolejny punkt wskazywany w ankiecie.
Linia 1 – połączenie wielu ważnych punktów
Ciekawą nowością w planowanym układzie jest linia 1, która będzie linią jednokierunkową okrężną. Jej trasa została tak pomyślana, by w ramach jednego kursu połączyć szereg kluczowych miejsc w Świnoujściu, co znacznie ułatwi poruszanie się bez przesiadek. Autobus linii 1 wyruszy z okolic granicy przy Ahlbeck (przy centrum handlowym), obsłuży Osiedle Posejdon (duże osiedle mieszkaniowe), pojedzie ulicą Moniuszki i Słowackiego przez Dzielnicę Nadmorską (obok promenady i wzdłuż Parku Zdrojowego), następnie skręci w głąb centralnej części miasta – przez ulice Narutowicza (szkoła) i Chopina dojedzie do Centrum. Dalej trasa linii 1 prowadzi obok szpitala (przystanek Chrobrego) po czym zawraca do centrum (Plac Kościelny) i jedzie ulicami Piastowską i Kościuszki (obok liceum ogólnokształcącego i szkół podstawowych), później ul. Matejki (Osiedle Matejki), dalej obok Urzędu Miasta, przez Dworzec UBB i powrót do punktu wyjścia przy granicy. Tak poprowadzona linia pozwoli mieszkańcom i turystom z Osiedla Posejdon szybko dojechać nad morze, do lekarza, dzieciom i młodzieży do przedszkoli i szkół. Linia 1 znacznie poprawi wewnętrzną komunikację na lewobrzeżu, łącząc punkty, które wcześniej nie były połączone bezpośrednio. W ankiecie wiele osób wspominało o potrzebie łatwiejszego dojazdu do instytucji rozsianych po mieście (szpital, szkoły, urzędy) – linia okrężna jest odpowiedzią na te oczekiwania, oferując wygodną podróż „jednym autobusem” bez konieczności przesiadania się na krótkich dystansach.
Linie testowe specjalne: szkolna i nocna – ukłon w stronę potrzeb mieszkańców wejdą na stałe
Już w lutym 2025 władze miasta wdrożyły pierwsze ze zmian – linię nocną N oraz linię szkolną 9, traktując je jako pilotaż i zapowiedź większej reorganizacji.
Linia 9 została uruchomiona z myślą o uczniach i ich opiekunach – kursuje w dni powszednie w godzinach dostosowanych do planu zajęć szkolnych. Trasa „dziewiątki” jest zaprojektowana tak, by objąć rejony wielu placówek edukacyjnych w centralnej części Świnoujścia. Co ważne, na trasie linii 9 dodano aż osiem nowych przystanków, zlokalizowanych tuż przy szkołach, przedszkolach i żłobkach – te przystanki wyznaczono właśnie w odpowiedzi na potrzeby zgłoszone przez rodziców. Linia 9 stała się tym samym wygodnym środkiem dowozu dzieci do szkół (m.in. jedzie ulicą Piastowską obok liceum, ul. Kościuszki przy szkołach podstawowych, a także obok przedszkola nr 10 przy ul. Monte Cassino). Dzięki tej linii najmłodsi pasażerowie mogą bezpiecznie dotrzeć na zajęcia, a rodzice zyskują alternatywę dla odwożenia dzieci samochodem. Linia 9 jest też jedynym sposobem na dotarcie komunikacją miejską do przedszkola integracyjnego oraz ZOD Fregata na ul. Bydgoskiej.
Z kolei linia nocna N, zapewnia transport pomiędzy lewobrzeżem a prawobrzeżem po godzinie 23:00, zastępując prom. Autobusy nocne kursują co godzinę i przejazd nimi jest bezpłatny dla wszystkich pasażerów, podobnie jak wcześniej przeprawa promowa. Działanie to nie tylko odpowiada na postulaty mieszkańców (bezpieczny powrót komunikacją z pracy lub z innych powodów w późnych godzinach), ale również pozwala racjonalizować koszty utrzymania przeprawy – kosztowne kursy niemal pustym promem, zastępuje tańszy w eksploatacji autobus, który spełnia tę samą funkcję. Dodajmy, że autobus nocny kursuje z przyczepą przystosowaną do przewozu jednocześnie 20 szt. rowerów.
Nowe przystanki
Wprowadzenie przebiegu linii nowymi trasami wymaga uzupełnienia mapy przystanków autobusowych. Komunikacja Autobusowa zaplanowała 7 nowych miejsc zatrzymania autobusów.
Na prawobrzeżu pojawią się nowe przystanki w Przytorze i Łunowie: Pomorska – Sucha i Pomorska – Sztormowa oraz przystanek Terminal Promowy przy ul. Dworcowej przy terminalu pasażerskim. Dla ujednolicenia zmienią się nazwy przystanków na Barlickiego Ekspedycja PKP (wcześniej Barlickiego NŻ), Ludzi Morza – Wrzosowa (Ludzi Morza NŻ), Mostowa – Pomorska (Mostowa NŻ) i Odrzańska – Osiedlowa (Odrzańska NŻ).
W lewobrzeżnej części miasta powstaną przystanki: Karsiborska – Steyera, Parkowa – Uzdrowiskowa, Fort Anioła oraz Jachtowa Marina. Aby ujednolicić na nowo nazwane będą przystanki Słowackiego – Chrobrego (wcześniej Grodek), Wielkopolska (Wielkopolska NŻ), Osiedle Zachodnie (Wielkopolska), Granica Garz (Grunwaldzka Granica), Granica Ahlbeck (Wojska Polskiego Granica).
—–
Planowane zmiany w układzie komunikacji autobusowej Świnoujścia w 2025 roku mają charakter kompleksowej reformy, która wynika bezpośrednio z analiz potrzeb pasażerów. Ankieta ujawniła oczekiwania mieszkańców, na które odpowiada nowy schemat sieci – integrując dwie części miasta, docierając do „zapomnianych” dotąd komunikacyjnie osiedli, zapewniając dogodny dojazd do placówek oświatowych i miejsc pracy.
Harmonogram konsultacji społecznych
Konsultacje rozpoczną się 26 maja. Tego dnia zespół konsultacyjny pojawi się najpierw na przystanku Zalewowa / Odrzańska w godzinach od 10:00 do 11:00, a następnie na przystanku Zalewowa / Sąsiedzka w godzinach 11:30–12:30. Wieczorem, od 18:00 do 19:00, odbędzie się spotkanie stacjonarne w Miejskim Domu Kultury w Przytorze.
Dnia 27 maja konsultacje będą prowadzone w godzinach 10:00–11:00 przy przystanku 1 Maja / Kościół, a następnie w godzinach 11:30–12:30 na parkingu przy „Rybaczówce”. Wieczorem, w godzinach 18:00–19:00, zaplanowano spotkanie stacjonarne w MDK Karsibór.
W dniu 29 maja zespół konsultacyjny będzie obecny przy przystanku Mostowa / Brzegowa od 10:00 do 11:00, a następnie przy przeprawie promowej Bielik (Warszów) od 11:30 do 12:30. Wieczorne spotkanie odbędzie się w MDK Warszów w godzinach 18:00–19:00.
Konsultacje będą kontynuowane 31 maja – w godzinach 11:00–12:00 przy pętli autobusowej na Wydrzanach, a następnie od 12:30 do 13:30 przy przystanku przy wieży widokowej.
W niedzielę, 1 czerwca, w godzinach od 13:00 do 18:00, zaplanowano dłuższe, plenerowe konsultacje w okolicach ulicy Jachtowej, przy placu piknikowym.
Następnie, 2 czerwca, w godzinach 10:00–11:00 spotkanie odbędzie się przy przystanku na Osiedlu Zachodnim, a od 11:30 do 12:30 przy przystanku Toruńska / Kościół. Tego samego dnia, między 13:00 a 15:00, zaplanowano konsultacje stacjonarne w Centrum Handlowym Corso.
Dnia 3 czerwca konsultacje odbędą się kolejno: od 10:00 do 11:00 przy przystanku Osiedle Posejdon, od 11:30 do 12:30 na parkingu przy UBB, a od 13:00 do 15:00 w Centrum Handlowym Uznam.
Ostatni dzień konsultacji zaplanowano na 5 czerwca. Spotkania odbędą się: od 10:00 do 11:00 przy przystanku Matejki / 11 Listopada, następnie od 11:30 do 12:30 na Placu Słowiańskim, a zakończą się spotkaniem stacjonarnym w MDK przy ul. Matejki w godzinach 18:00–19:00.
Informacje dodatkowe
W załączeniu aktualny schemat tras. Przy wszelkich zmianach najnowsza wersja schematu będzie publikowana na stronie KA (https://ka.swinoujscie.pl/images/obrazki/schemat_tras.png)
Pod adresem https://ka.swinoujscie.pl/miejska-komunikacja-autobusowa/nowe-linie-autobusowe znajduje się komplet informacji dla pasażerów. Również tutaj będzie aktualizacja na bieżąco.
Jest tam link do ankiety https://forms.gle/838Ai3hfMtgL3Mgn9
oraz link do mapy https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=1z4sOt-j70f2veKZm1x77dBNsWsPpdnw&ll=53.88661230242433%2C14.288021600000027&z=13
Dziady temu
27 lutego 2023 na 09:19
Biec się odwalą, jeżdżę tam na wycieczki rowerowe i nigdy in nie zapłacę a aquapark mam w Świnoujściu, oczywiście Niemcy u nas nie muszą płacić
Dawid temu
26 lutego 2023 na 22:21
Czy mieszkańcy wyspy płacili już Kurtaxe na Termach? Nie. Teraz nie będzie inaczej.
Anonim temu
26 lutego 2023 na 18:44
Niemcy były i są naszym wrogiem ! Pokazały to przez wszystkie ostatnie lata . Natychmiast wprowadzić dotkliwe opłaty dla szkopów na równi z ich złodziejską opłatą .
Stefan temu
26 lutego 2023 na 18:00
W jaki sposób od strony prawnej to mozna skomentować, czy miasto swinoujscie nie posiada prawnika?
Jesli ja place za bilet wstepu który kosztuje 15 eur,
W jaki sposob odemnie moga pobrac podwojna opłatę?
Z tego co Pańatwo piszecie za wstęp do termów muszę zapłacić podwójnie?
𝑅𝑜𝑑𝑧𝑖𝑛𝑎 𝐺𝑟𝑧𝑦𝑏𝑜𝑤𝑠𝑘𝑖𝑐ℎ temu
25 lutego 2023 na 22:47
Fajna ta przyjaźń polsko-niemiecka… ⸻taka nie za chytra… XD