Po raz pierwszy w tym roku obchodzimy w Świnoujściu dziś – 14 lutego, nowo ustanowione święto państwowe – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej.
Upamiętnia ono żołnierzy Armii Krajowej i ich czyny zbrojne podczas II Wojny Światowej. Data ta wywodzi się z faktu, iż właśnie 14 lutego w 1942 r. Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową.
Pierwszym dowódcą AK został komendant główny Związku Walki Zbrojnej gen. Stefan Rowecki „Grot”. Decyzja o powstaniu AK była podyktowana koniecznością scalenia polskich konspiracyjnych oddziałów zbrojnych, w tym także konspiracyjnego harcerstwa (Szare Szeregi) i podporządkowania ich rządowi RP w Londynie. Utworzona 81 lat temu AK jest uważana za największe i najlepiej zorganizowane podziemne wojsko działające w okupowanej Europie czasu II Wojny Światowej. AK realizowała swe cele poprzez prowadzenie walki bieżącej i przygotowywanie powstania powszechnego. Kulminacją wysiłku zbrojnego AK było Powstanie Warszawskie.
Po wojnie żołnierze AK dotarli także na polskie wyspy. Żyli wśród nas na wyspach:
– por. w st. spoczynku Barbara BARAŃSKA, pseudonim „BIAŁKA”, 72 pułk radomsko – kielecki, fabryka broni w Pionkach;
– bez stopnia i pseudonimu Danuta SZUBSKA, sanitariuszka na Woli,
– por. w st. spoczynku Waldemar MAJCHROWSKI, pseudonim „CHOCHLIK”, pluton 545 kompanii szturmowej „Szafrański”, zgrupowania 3 batalionu pancernego AK, uczestnik ataku na Politechnikę Warszawską i niemieckie koszary przeciwlotnicze oraz walk w obronie Placu Zbawiciela;
– por. w st. spoczynku Stanisław DZISKO, pseudonim „DŁUGOSZ”, AK ziemi wileńskiej;
– por. w st. spoczynku Ryszard LASKOWSKI, pseudonim „QUINTUS”, okręg warszawski,
– por. w st. spoczynku Kazimierz GÓRNICKI (89 lat), pseudonim „GARBATY”, 72 pułk radomsko – kielecki, okręg radomski,
– Bogdan Pietrzyk pseudonim „FIL”,
– Marian Barcikowski pseudonim „Bartek”.
Wyżej wymienione Osoby odegrały w naszym mieście bardzo ważną rolę. Pierwszymi ich nieoficjalnymi działaniami w Świnoujściu było powołanie pod koniec lat 80-tych Harcerskiego Kręgu Seniorów. Zrzeszał on żołnierzy, a zarazem harcerzy Szarych Szeregów Armii Krajowej. Powołany Krąg rozpoczął współpracę z harcerzami III Szczepu Harcerskiego „Słowianie”. Przemiany polityczne 1989 r. w Polsce dały nowe możliwość i z inicjatywy Stanisława Dzisko pseudonim „Długosz”, Bogdana Pietrzyka pseudonim „FIL” oraz druha harcmistrza Mariana Barcikowskiego pseudonim „Bartek” w dniu 24 sierpnia 1989 r powołano do życia w Świnoujściu Koło Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
Obecnie w naszym mieście nie ma już żyjących żołnierzy AK walczących z bronią w ręku, odeszli na wieczną wartę. Wobec nieuchronnego upływu czasu świnoujskie koło także rozwiązano. Ostatnim jego prezesem był por. w st. spoczynku Waldemar Majchrowski pseudonim „Chochlik” (zmarł w 2015 r.), a wiceprezesem lek. med. Elżbieta Pietrzyk. Spadkobiercami dziedzictwa i tradycji AK zostali harcerze. Spoczęło ono na barkach III Szczepu Harcerskiego „Słowianie” Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej.
Żołnierze Armii Krajowej w Świnoujściu zostali patronami jednostek harcerskich w Świnoujściu. Mają swoje tablice (Sanktuarium Chrystusa Króla, Parafia Wojskowa), ulice (ul. Armii Krajowej) oraz pomnik (Plac Orła Białego). Mieli także Kronikę prowadzoną przez członkinie Koła Wacławę Dubiel i Elżbietę Pietrzyk, która po rozwiązaniu koła trafiła do trzech miejsc tj.: Instytutu Pamięci Narodowej, Parafii Wojskowej w Świnoujściu (tam też przekazano sztandar) oraz harcerzom ZHR, by dalej przekazywali ideały AK.
W Świnoujściu żywa jest jednak i zawsze będzie pamięć o Żołnierkach i Żołnierzach Armii Krajowej. O wybitnych, bardzo odważnych Ludziach i o samej formacji, która walczyła o wolność Polski.
Dzięki dzisiejszemu Świętu oraz pamięci Rodzin, Przyjaciół i Samorządu Lokalnego, którą chcemy pielęgnować i rozpowszechniać wśród młodszych pokoleń naszego miasta.
Cześć i chwała Bohaterom!
Krzysztof Nowak, Kronikarz Miejski